Gürcistan’da siyasi kriz

(“Gürcü hayali”nde çatlak )

Gürcistan yeni bir siyasi krize doğru ilerliyor.  2012’de genel seçimleri, 2013’de cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan “Gürcü Hayali” koalisyonu bölünmenin ve parlamentodaki çoğunluğu kaybetmenin eşiğinde. Ülkede bir taraftan  Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşvili ile Başbakan İrakli Garibaşvili arasında yaşanan ve eylül ayında BM Genel Kurulu’na katılım kavgasıyla ortaya çıkan  “ülkeyi kim temsil etsin” gerilimi  son günlerde patlak veren hükümet içi bölünmenin gölgesinde kalmış gibi.

Bu kez çatlak daha derin

Gerilimin bir tarafında yine Başbakan İrakli Garibaşvili var. Daha doğrusu, istifa etse dahi Gürcistan siyasetinden elini çekmediği bilinen eski Başbakan Bidzina İvanişvili.   Diğer tarafta ise Gürcistan hükümetinin en popüler temsilcisi İrakli Alasaniya.

Başbakan İrakli Garibaşvili, Gürci Hayali’nin genel seçimleri kazandığı ekim 2012’den itibaren Savunma Bakanı görevinde bulunan İrakli Alasaniya’yı 4 Kasım’da görevden aldı.  Garibaşvili, kararına gerekçe olarak Savunma Bakanlığının satın almaları ile ilgili ihlalleri gösterdi; bu konunun defalarca hükümetin gündemine geldiğini,  Alasaniya’ya uyarıda bulunulduğunu,  sonuç olarak Bakanı istifaya gönderme kararı aldığını bildirdi.

Alasaniya’nın istifasıyla sonuçlanan kriz bir hafta önce patlak verdi. Gürcistan Başsavcılığının talebi üzerine Savunma Bakanlığının üst düzey yetkilileri tutuklandı. Savunma Bakan Yardımcısı ise tanık kısmında savcılığa çağırıldı.  Savcılık, bakanlık yetkililerini ülke bütçesinden 4 milyar 102 milyon 872 lari para çalmakla suçladı. Tiflis Şehir Mahkemesinin hakkında tutuklama kararı aldığı isimler sırasında Savunma Bakanlığı Devlet Satınalma Departmanı ve Genelkurmay Başkanlığı Haberleşme ve Bilgi Teknolojileri Departmanı başkanları da bulunuyor.

Tutuklamaların ardından açıklama yapan İrakli Alasaniya, Gürcistan Başsavcılığının Rusya’nın çıkarlarına hizmet eden bir alet olduğunu söyledi. Alasaniya,  tutuklamaların Gürcistan’ın uluslararası itibarına gölge düşürdüğünü belirtti ve ülkenin Avrupa’ya yakınlaşma yönündeki bütün adımlarında Savunma Bakanlığının müstesna hizmetinin olduğunu vurguladı. Gürcistan ordusunun NATO ve AB’ye entegrasyon sürecinde kritik rol oynadığını kaydeden Alasaniya bugün Başsavcılığın aldığı kararların ve ülkede yaşananların Rusya’nın çıkarlarına uygun olduğunu söyledi: “Bu, Avrupa’ya entegrasyon sürecini engelleyecek. Savcılığın faaliyetleri Gürcistan’ın AB tercihini destekleyen vatandaşların tercihine aykırı”.

Alasaniya, bakanlıkla  ilgili iddiaların yalan olduğunu bildirdi ve “suçsuz insanların yerine beni alın, hapiste yatmaya hazırım” diye konuştu.

İrakli Garibaşvili ise bu açıklamaların ardından Alasaniya’yı hapse atmadı, ama dün kendisini, bugün ise yardımcılarının hepsini görevden aldı.

Alasaniya’dan boşalan Savunma Bakanı görevine Devlet Güvenlik ve Kriz Yönetimi Konseyi Başkanı görevinde bulunan Mindiya Janelidze getirildi.

Bu değişikliğin ardından Gürcistan Dışişleri Bakanı Maya Panjikidze görevinden istifa ettiğini açıkladı.

Panjikidze, kararını, koalisyon ortağı olan Özgür Demokratlar Partisi lideri İrakli Alasaniya’nın görevden alınmasıyla açıkladı.  Dışişleri Bakanı,  Savunma Bakanının siyasi motiflerle takip edildiği ortamda görevde kalmanın imkansız olduğunu bildirdi.  Hükümetin Batı yanlısı güçlere saldırdığını ve Gürcistan’ın Avrupa tercihinin tehdit altında olduğunu  iddia eden Panjikidze ile birlikte yardımcıları David Zalkaliani, Tamar Beruçaşvili, Vladimir Gurgenidze ve David Jalaganiya da görevden ayrıldı.

Maya Panjikidze sadece görevden değil, parlamentodaki “Gürcü Hayali” koalisyondan da ayrıldığını açıkladı.

İstifa kararı alan bir diğer isim ise Gürcistan’ın Avrupa ve Atlantik kuruluşlarına entegrasyondan sorumlu Devlet Bakanı Aleksi Petriaşvili oldu.  Petriaşvili Alasaniya’nın görevden alınmasının hemen ardından televizyonlara açıklama yaparak “Diktatörlük yaklaşıyor, demokrasi tehlikede” dedi ve istifa ettiğini açıkladı.  Adalet Bakanı Teya Tsulukiani’nin de istifa edeceği bildiriliyor.

Tsulukiani, Petriaşvili ve Panjikidze  “Gürcü Hayali” koalisyonunda İrakli Alasaniya’nın başkanlığını yaptığı  Bizim Gürcistan – Özgür Demokratlar grubunu temsil eden bakanlar.  Panjikidze ayrıca, Alasaniya’nın yakın akrabası – baldızı.

Koalisyon çoğunluğu kaybetti; “Gürcü Hayali” parçalanıyor…

Bizim Gürcistan- Özgür Demokratlar grubu Gürcü Hayali koalisyonunda 10 milletvekili ile temsil olunuyor. Ancak bu 10 rakamı çok kritik. Çünkü Alasaniya grubunun Gürcü Hayali koalisyonunu terk etmesiyle birlikte mevcut iktidarın parlamentoda sadece 73 sandalyesi kalacak. Çoğunluk için ise 75 oy gerekiyor. Yani Gürcü Hayali bu durumda parlamentoda çoğunluğu kaybedecek.  Bu da yasaların kabulünde zaten zorlanan hükümet için büyük sorun…

Bizim Gürcistan – Özgür Demokratlar Partisi  bugün koalisyonda kalıp-kalmama kararını verdi. İrakli Alasaniya, partinin Gürcü Hayali koalisyonunu terkettiğini bildirdi.  Parti milletvekilleri kararlarını  “Gürcü hayali” koalisyonu Siyasi Konsey toplantısında açıkladı.  Söz konusu toplantıya eski Başbakan Bidzina İvanişvili de katıldı. Özgür Demokratlar’ın lideri Alasaniya koalisyona  medeni şekilde veda ettiklerini söyledi ve artık Gürcü Hayali’nde olmayacaklarını bildirdi. Alasaniya daha önce yaptığı açıklamada koalisyon üyeleri ile gelinen durumu tartışacaklarını söylemişti. Ancak toplantının ardından yaptığı açıklamada her hangi tartışma olmadığını bildirdi ve bunu İvanişvili’nin toplantıya katılması ile açıkladı: “Biz buraya Bidzina İvanişvili ile konuşmaya gelmemiştik. Ben eski partnerlerimle bu adımımıza neden olan konuları konuşmak istiyordum. Maalesef, bu konuşma gerçekleşmedi. Ama ben gelecek siyasi yaşamın Özgür Demokratlar’a toplumla birlikte Gürcistan’a hizmet etmesi için şans vereceğinden eminim”.

Bu kararın ardından  Cumhuriyetçi Parti’nin de koalisyonu terk edeceği tahmin ediliyor.  “Gürcü Hayali” için en büyük kriz ise bu olabilir.  Cumhuriyetçi Parti’nin liderlerinden  David Berdzeneşvili, Alasaniya’nın görevden alınmasının ardından yaptığı açıklamayla ayrılmanın işaretini verdi: “Cumhuriyetçiler en önemli siyasi partnerlerini – Özgür Demokratlar’ı destekliyor. Demokratik modernizasyon demokratik koalisyon gerektiriyor.  10 milletvekilinin ayrılması durumunda koalisyon çoğunluğu olmayacak, parlamentonun ise çalışması gerekiyor. Bu nedenle ben bölünme olmayacağını umuyordum. Ancak bugünkü tutuklamalar kafamda çok sayıda soru doğurdu. Hiç kimse mahkeme kararı olmadan suçlu ilan edilemez. İrakli Alasaniya ABD hükümetinin güvendiği bir isim. Gürcistan küçük bir ülke ve ABD ile Avrupa bizim ülkemize kuzeyden gelecek tehdit karşısında güvenliğimizin garantörleri.  Bu nedenle Avrupa ve NATO’ya entegrasyon politikasının sürdürüleceğine ilişkin açıklamaların gerçekleşeceğine inanmak istiyorum”.

Batı yanlısı güçler birleşiyor mu?

Alasaniya,   istifasının hemen ardından yaptığı açıklamada ülkedeki bütün Batı yanlısı güçleri birleşmeye çağırdı.  Eski Savunma Bakanı, Rusya’nın Gürcistan’ın NATO ve AB ile entegrasyon sürecinin sürmesini sağlayan bütün devlet kurumlarını dağıtma planının olduğunu bildirdi: “Rusya planı, Gürcistan Yanukoviçi’nin oluşturulmasını öngörüyor. Gürcistan’da ise Yanukoviçler çok.  Biz, kendisini Batı yanlısı olarak gören partnerler arıyoruz. Ben koalisyondaki bütün partnerlerime güveniyorum ve Rusya senaryosunun gerçekleşmeyeceğini umuyorum.  Tek şartım ülkenin Avrupa ve Atlantik mekana entegrasyon tercihinin teyit edilmesi. Gürcistan’da yeni bir aşama başladı.  Bu, Gürcistan’ın son 20 yıldır uğruna mücadele verdiği değerleri savunma aşaması.  Savunma Bakanlığı Dışişleri Bakanlığı değil, ama ülkenin NATO’ya entegrasyon yükünün neredeyse tamamı Savunma Bakanlığının üzerinde. Bu nedenle yaşananların bizim düşmanımızın – Rusya’nın çıkarına uygun olduğunu anlamak gerekiyor. Bu, sadece Savunma Bakanlığına değil, NATO ile entegrasyona vurulan bir darbe. Benim Bidzina İvanişvili ile ilişkilerimi her kes biliyor, ancak ben o zaman birliği korumak için her şeyi yaptım.  Ve ilişkilerin kötü olmasına rağmen başardık. Ama şimdi durum farklı. Şimdi bir tercih karşısındayız – ya Batı’ya entegrasyon ve reform yolunu devam ettireceğiz, ya da bizi Rusya’nın yörüngesine götürmek isteyen güçler kazanacak”.

Saakaşvili ekibinden Alasaniya’ya zeytin dalı

Alasaniya’nın hükümetten ayrılması ve Gürcü Hayali’nin yaşadığı kriz daha önce defalarca bu konuda öngörüde bulunan Saakaşvili ekibinin – Birleşik Ulusal Harekat’ın da bir numaralı gündem konusu. Parlamento azınlığının lideri David Bakradze Özgür Demokratlar’ın temsilcilerine ve bu partinin lideri İrakli Alasaniya’ya yönelik suçlamaların siyasi olduğunu söyledi. Bakradze, Alasaniya ve diğer Batı yanlısı partilerle birlikte Gürcistan’ın Batı tercihini savunmaya hazır olduklarını bildirdi: “Ülkede büyük, kapsamlı siyasi kriz yaşanıyor ve bu kriz iktidarın bu yıllar içerisinde yürüttüğü politikaların sonucu.  Gerilim, takip, savcılığı farklı görüşü olanlara karşı kullanma politikası en sonunda iktidar koalisyonunu bile bölünmeye götürdü”.

David Bakradze, iktidar temsilcilerinin ülkede siyasi kriz olmadığına ilişkin açıklamalarının şaşırtıcı olduğunu vurguladı: “Savunma Bakanı yolsuzlukla suçlanarak görevden alınıyor, diğer bakanlar istifa ediyor, koalisyonun nasıl korunacağını hayal etmek bile mümkün değil. “Gürcü Hayali” iki sene içerisinde kendisini tüketti ve dağılıyor.  Ekonomide, dış politikada, her alanda kriz var. Bu iktidar ülkeye istikrar getiremedi ve bugün koalisyonun dağılmasında da iyi bir şey yok. Tam tersi, istikrarsızlık artıyor”.

Muhalif lider, yaşananların her şeyden önce iktidardan büyük beklentisi olanlara darbe olduğunu söyledi: “İrakli Alasaniya bugün görüş ayrılıklarına rağmen Batı yanlısı bütün güçlere birleşme çağrısında bulunuyorsa, biz işbirliğine hazırız. Bugün biz Alasaniya’dan yalnız gerçeğin bir kısmını duyduk. Onun bütün gerçekleri anlatması gerekiyor.  Çünkü Alasaniya ülkenin Batı tercihine yönelik tehdidin gerçek olduğunu söylüyor. Bu, çok ciddi bir durum”.

Margvelaşvili: “İç çatışma Avrupa ve NATO’ya entegrasyonu engelleyebilir”

Peki ülkede bu kriz yaşanırken Cumhurbaşkanı Giorgi Margvelaşvili ne diyor? Margvelaşvili aslında bu durumda Alasaniya ile “doğal müttefik”. İrakli Garibaşvili ile bir türlü yıldızı barışamayan, Bidzina İvanişvili ile ilişkileri bozulan Margvelaşvili şu an sadece Anayasa gereği yetkisi kısıtlı Cumhurbaşkanı değil, hem de kendisini Cumhurbaşkanı seçtiren “Gürcü hayali”nin desteğinden yoksun bir lider.

Gürcistan Cumhurbaşkanı, Savunma Bakanlığı yetkililerinin tutuklanmasının ve Alasaniya’nın görevden alınmasının ardından yaptığı açıklamada yaşanan iç çatışmalar yüzünden Avrupa-Atlantik mekana entegrasyon sürecinin tehlikeye düşebileceğini söyledi: “Defalarca ülkenin kulislerle değil, güçlü kurumlarla yönetilmesi gerektiğini vurguladık.  Geldiğimiz durumda siyasi çatışma ülkede kurumların etkili faaliyeti, Avrupa-Atlantik mekana entegrasyon ve en önemlisi, Gürcü ordusu  için ciddi tehdit oluşturuyor.  Zira Gürcistan ordusu ülkenin egemenlik garantörü”.

Krizin arka planında ne var?

Başbakan İrakli Garibaşvili ve yeni atanan Savunma Bakanı mindiya Janelidze bugün yaptıkları açıklamalarda Gürcistan’ın Batı tercihinin değişmeyeceğini söyleseler de, yapılan açıklamalara bakılırsa, Gürcistan siyasetinde İvanişvili ekibi hariç her kes, yaşananların bir Batı-Rusya krizi olduğu görüşünde.  Başbakan Garibaşvili ise İrakli Alasaniya’nın son aylarda Savunma Bakanlığındaki yolsuzluk skandallarını “kapatmak” için Rusya karşıtı açıklamalarda bulunduğunu söylüyor. Garibaşvili’ye göre, Alasaniya bu açıklamalarla kendisini “Hükümetteki Rusya yanlılarının kurbanı” olarak göstermeye çalışıyor.

İvanişvili ekibi, Alasaniya’nın yeniden siyasete dönme niyetini de “sigorta çabası” olarak değerlendiriyor. 8 Kasım’da Tiflis’te Alasaniya’nın kurduğu Özgür Demokratlar Partisi’nin kongresi düzenlenecek. Alasaniya’nın yeniden partinin başına geçeceği bekleniyor. İvanişvili’ye yakın kaynaklar, Alasaniya’nın bu kararı Başsavcılığın soruşturma açmaya hazırlandığına ilişkin bilgi aldıktan sonra verdiğini iddia ediyor.

Gürcü uzmanların ülkede yaşanan krizle ilgili değerlendirmeleri ise farklı.  Yönetim Stratejilesi Enstitüsü Başkanı Petre Mamradze,  Gürcistan’ın şu an  Başbakan İrakli Garibaşvili’nin siyasi rakipleri ile mücadelesine tanıklık ettiğini bildiriyor. “Vestnik Kafkaza” sitesine konuşan Mamradze’ye göre, Gürcistan’da Başsavcılığın Başbakanın emri olmadan sıradan bir soruşturma bile başlatmadığını her kes biliyor: “Şimdi ise birden Başsavcılık çok sayıda belgeyle ortaya çıkıyor ve Savunma Bakanlığına karşı bir-birinin ardınca davalar açıyor. Bu baskı, Bakanlar Kurulundaki bağımsız “kalıntıları” temizlemek için. Eski Savunma Bakanı Alasaniya’nın yeniden Özgür Demokratlar’ın başkanlığına dönmeye hazırlandığı da, hem 2016’daki genel seçimlerle, hem de 2017’deki Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili iddialarının olduğu da biliniyor. O hiçbir zaman bunu saklamadı. Hatta zamanında Başbakan Bidzina İvanişvili Alasaniya’yı cumhurbaşkanı adayı olmak istediği için Başbakan Yardımcısı görevinden almıştı”.

Küresel Araştırmalar Merkezi Başkanı Nana Devdariani ise Alasaniya’nın kendi açıklamalarıyla Başbakan’a onu görevden alma dışında seçenek bırakmadığını düşünüyor: “Başsavcılık soruşturma başlatır-başlatmaz Alasaniya hemen olaya siyasi renk verdi, bunu kendisine yönelik baskı olarak değerlendirdi. Sonra ise bunun ülkenin dış politika ekseninin değişmesiyle ilgili olduğunu söyledi. Alasaniya ilk kez böyle davranmıyor. Son aylarda defalarca ülkede her hangi savunma silahlarının yerleştirilmesiyle ilgili, NATO’nun eğitim üslerinin kurulmasıyla ilgili hükümetle örtüşmeyen açıklamalarda bulundu. Son olay ise galiba Başbakan’ın sabrını taşıran son damla oldu”.

Gürcistan’ın ünlü politika uzmanlarından Aleksandr Rondeli ise “Gürcü hayali” ile ilgili gelişmelerin sürpriz olmadığı görüşünde: “Bütün koalisyonlar geçicidir. Koalisyon büyük bir sorunu çözmek için oluşturuluyor, sorun çözüldüğünde ise koalisyona ihtiyaç kalmıyor ve zamanla dağılıyor. Bu nedenle sürpriz yok. Sadece dağılma şekli çok keskin ve endişe verici”.  Rondeli, ad çekmese bile, gerilimin İvanişvili’den kaynaklandığına işaret ediyor: “Bizde farklı bir yönetim şekli var. Resmen hükümet olmayan, ama ciddi kararlar alan güçler var. Bu faktör çok önemli rol oynuyor”.

Gürcü uzmanın son fikirleri eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili’nin açıklamasıyla da örtüşüyor. Saakaşvili, Gürcistan’ın siyasi offshore’dan yönetildiğini söylüyor: “Ülke Anayasal sistemden çıkmış durumda. Bütün kararları hiçbir şeyden sorumlu olmayan bir adam alıyor”…

İrakli Alasaniya kimdir?

21 Aralık 1973’te Batum’da doğan İrakli Alasaniya Gürcistan’ın en popüler siyasetçilerinden ve ABD ile ilişkileri en iyi olan isimlerden biri olarak biliniyor.

1993 senesinde Abhaz isyancılar tarafından yargısız infaz edilen Albay babanın oğlu olan İrakli Alasaniya 1995’te Tiflis Devlet Üniversitesinin uluslararası  hukuk bölümünü bitirdi. 1994-1996 seneleri arasında Gürcistan Güvenlik Akademisinde eğitim aldı ve 1994-1998 seneleri arasında Gürcistan Devlet Güvenlik Bakanlığında çalıştı. 1998 senesinde Gürcistan Dışişleri Bakanlığında çalışmaya başladı. 1999-2001 seneleri arasında Gürcistan’ın ABD, Kanada ve Meksika büyükelçiliklerinde ikinci katip görevinde bulundu. 2001 senesinde Devlet Güvenlik Departmanının başına geçti. 2002’de Güvenlik Bakanının Birinci Yardımcısı görevine atandı. Mihail Saakaşvili’nin iktidara gelmesinin ardından mart 2004’te Savunma Bakan Yardımcısı, iki ay sonra ise Savunma Bakanının Birinci Yardımcısı oldu. 15 Temmuz 2004’te Gürcistan Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreter Yardımcılığına getirildi.  2004-2006 seneleri arasında Gürcistan’ın oluşturduğu sürgündeki Abhazya hükümetinin başkanı ve Gürcistan Cumhurbaşkanının Gürcü-Abhaz görüşmelerinden sorumlu yardımcısı oldu. 2006-2008 senelerinde Gürcistan’ın BM Daimi Temsilcisi görevini yerine getirdi. Bu arada Abhazlarla görüşmeleri de sürdürdü. 2008 senesindeki savaşın ardından Rusya Abhazya ve Güney Osetya’nın bağımsızlığını tanıyınca Moskova’ya karşı uluslar arası koalisyon çağrısında bulundu.

2008 senesinden itibaren medyada Alasaniya’nın cumhurbaşkanlığına hazırlandığına ilişkin haberler yer almaya başladı. Aynı yılın sonunda Alasaniya BM Daimi Temsilcisi görevinden istifa etti ve muhalefete geçtiğini açıkladı. Şubat 2009’da “Yeni sağlar” harekatı ve Cumhuriyetçi Parti Alasaniya’nın başkanlığında “Gürcistan için İttifak” oluşturdu. 16 temmuz 2009’da ise Alasaniya kendi partisini – “Bizim Gürcistan-Özgür Demokratlar”ı kurdu.  Siyasi güçlerin büyük çoğunluğunun Saakaşvili’yi iktidardan uzaklaştırmak için birleştiği 2012 genel seçimlerinin ardından Alasaniya Gürcü Hayali koalisyonu ile görüşmelere başladı. 25 Ekim 2012’de Bidzina İvanişvili’nin kabinesinde Savunma Bakanı ve Başbakan Yardımcısı görevine atandı. 23 Ocak 2013’te Başbakan Yardımcısı görevinden alındı. Bunun nedeninin Alasaniya’nın cumhurbaşkanlığı iddiası olduğu bildirildi. 4 Kasım 2014’te ise İrakli Garibaşvili, Alasaniya’yı Savunma Bakanı görevinden aldı.

Gönül Şamilkızı – TRT Türk 

Kaynak: http://www.trtturk.com/haber/gurcistan-da-siyasi-kriz-89906.html