Prof. Georges Charachidze (Çaçba)’nın anısına…
Tarih : 02 Mart 2010
Sayı : 2010/18
Konu : Anma
Prof. Georges Charachidze (Çaçba)’nın anısına…
Özellikle Wıbıh dili ve sözlüğünün hazırlanmasında prof.George Dumezill’e beraber yürüttüğü çalışmaları nedeni ile tanıdığımız dünyaca ünlü Abhaz asıllı Fransız dil bilimci Georges Charachidze- Çaçba 20 Şubat 2010 Cumartesi günü vefatından dolayı teessürümüz büyüktür.
Ebedi istirahatgahında nur içinde yatmasını diliyoruz.
Sn.Georges Charachidze-Çaçba’nın babasının kendisine, kendisinin de kızına olan vasiyetine bir nevi katkı olması adına Abhazya Cumhuriyeti Türkiye Temsilcisi sn. Büyükelçi Dr. Vladimir Camalipa Ayüzba ile tanışmaları ile ilgili anekdotu sn. Ayüzba’nın anlatımı ile paylaşmak istiyoruz.
Charachidze ile 1994 yılında sn. Profesör Sumru Özsoy tarafından Boğaziçi Üniversitesinde düzenlenen bir toplantıda bizzat Sumru Hanım tarafından tanıştırılmıştık.
İsmini ilk duyduğumda bir Gürcü ile karşılaştığımı düşünüp bu karşılaşmadan çok da hoşnut kalmadığımı hissettirmiş ve hemen yanından ayrılarak bana ayrılan yere oturmuştum.
Charachidze o gün toplantıda Fransızca olarak yaptığı konuşmasında Wıbıh ve Abhaz dillerinin kıyaslaması ve ilişkisine dair bir tebliğ sundu.
Konuşmasını bitirdiğinde kendi yerine gitmeyip doğruca benim yanıma gelip oturdu.
Başladı heyecanla Abhazya hakkında sorular sormaya, ben kendisini geçiştirmeye çalışırken bir de Abhazya da kendi sülalesinden kimse olup olmadığını sorunca iyice sinirlendim ve hayır! ne senin sülalenden ne de başka sülaleden Gürcü kalmadı, savaştan sonra hepsi kaçtılar dedim.
Bunun üzerine, ‘’ben gürcü değilim ki Abhazım ve sülalemde Çaçba’’ dedi.
O gün toplantı sonrasında tekrar bir araya geldiğimizde ise ailesinin bir dönem Abhazya da hüküm süren Çaçba hanedanına mensup olduğunu fakat feodal düzenin kendine ait kuralları nedeni ile büyük dedesinin iki yüz elli yıl önce Abhazya dan çıkarak Gürcistan da Guria’ya yerleştiğini, kendisinin de Fransa da doğduğunu söyledi.
Babasının daima ‘’oğlum biz aslen Abhaz’ız bunu sakın unutma’’ dediğini bu nedenle daima Abhazya ve Abhazlar’a karşı bir ilgisinin olduğunu, Prof. Dumezill ile Türkiye’ye yaptıkları seyahatler sırasında Abhazcayı da öğrendiğini hatta Abhaz halk hikâyelerini derlediği bir kitabının Paris’te yayımlandığını söyleyip ‘’daima kökenim ile ilgili araştırmalar yapıyordum Abhaz asıllı olduğuma dair bir kanıt bulmaya çabalıyordum ki Tiflis ten gelen bir davet ile bu şansı yakaladım’’ dedi.
Ünlü yazar, Gürcü prensi İlia Chavchavadze’nin doğumunun 150.yılı nedeni ile 1987 de düzenlenen törene davet edilen Charachidze elde ettiği özel izinle Gürcistan arşivlerinde yaptığı araştırmalar neticesinde ailesinin gerçekten de Abhaz Çaçba hanedanına mensup olduğunu kanıtlayan belgeyi bulduğunu ve o belgenin Paris’te ki evinin duvarını süsleyen en kıymetli eser olduğunu söyledi ve ekledi;
‘’Biliyormusun bu belgeyi evimin duvarına astıktan sonra ben de aynen babam gibi kendi kızıma vasiyet ediyorum ki Abhaz olduğunu unutmasın’’
Charachidze, sürekli Abhazya ile ilişki kurmaya çalışmış ve nihayet Valantine Çaçba ve Leo Çaçba ile temas kurmayı başarmış. Öte yandan ise Şalva ve İnalipa’nın yayınlanan bazı eserlerini de okuma imkânı bulmasına rağmen Abhaz bilim dünyası ile yeterince ilişki kuramadığı için hayıflanıyordu.
Kendisine 92-93 savaşı sırasında Gürcü ordusu tarafından Abhaz bilim materyallerinin tamamına yakınının yakıldığını, tahrip edildiğini veya çalındığını söylediğimde ise gerçekten sarsılmıştı.
Daha sonra Charachidze ile bu görüşmemizi aktardığım Profesör Kumahov da kendisini uzun zamandır tanıdığını ve Charachidze’nin en dikkat çekici yönünün sürekli Abhazya ve Abhazlar ile ilgili sorular sormasıydı demişti.
Vladimir Camalipa, devamla;
Charachidze ile ikinci karşılaşmamız ise ilk görüşmemizden yıllar sonra, yanılmıyorsam 1999 veya 2000 yılı idi İstanbul da bulunan Fransız Araştırmaları Enstitüsünde düzenlenen bir seminerde oldu.
Beni görür görmez yanıma gelmişti ama ben yine ilk karşılaştığımızda ki kızgınlığıma bürünmüştüm. O, hal hatır sormaya çalışırken lafını kesip ‘’sen nasıl birisisin, neden Abhazım diye yalan söylüyorsun diyerek sert bir ifadeyle Türkiye de ki Gürcü Diasporası tarafından yayımlanmakta olan Çveneburi dergisinde yer alan bir röportaj da kendisini ‘’Fransa da ki Gürcü bilim adamı Charachidze’’ olarak tanıttıklarını söyledim.
Charachidze bu sözlerim üzerine şimdi burada size aktaramayacağım bazı laflar söyleyip ‘’ben, o Gürcü gazeteciye ısrarla Abhaz kökenli olduğumu bunu muhakkak yazmasını istediğimi söylediğim halde bunlar benim Gürcü olduğumu yazdılar. Defalarca bunu düzeltmelerini istedim ama onu da yapmadılar işte böyle insanlardan nefret ediyorum’’demişti.
Ertesi akşam Charachidze ile aynı seminere katılmak üzere İstanbul da bulunan sn. Vyaçeslav Chirikba ile ikisini yemeğe davet etmiştim fakat maalesef eşinin ani vefatını duyarak Paris’e döndüğü için yemeğe katılamamıştı.
Tekrar bir araya gelemediğimiz halde çalışmalarını elimden geldiğince takip ettiğim bu saygıdeğer bilim adamına Allah’tan rahmet ve tüm bilim dünyasına da başsağlığı diliyorum dedi.
Abhazya Cumhuriyeti Devleti Türkiye Tam yetkili temsilcisi sn. Büyükelçi Dr. Vladimir Camalipa Ayüzba’nın bu anlatımı tarihsel bir belge niteliğinde olması bakımından komitemiz arşivlerinde yer alması ve de Fransa da yaşayan kızı ile ilişkiye geçebilme hususunda başlattığımız çalışmaların rahmetli ile ilgili bir takım daha detaylı bilgilerin edinilip camiamıza sunulmasına da vesile olacağına inanıyoruz.
Saygılarımızla,
Kafkas Abhazya Dayanışma Komitesi
Adına Başkan
İrfan Argun
**Sn. Büyükelçi Dr. Vladimir Camalipa Ayüzba’nın Georges Charachidze ile ilk karşılaşmasına ilişkin yazdığı makale 23 Aralık 1994 tarihinde ‘’Abhazya Cumhuriyeti’’ gazetesinde yayımlanmış ve de yılın makalesi olarak seçilmiştir.
